Οι υπουργοί Οικονομίας της ΕΕ ενέκριναν αυτήν την Τρίτη τους νέους κανόνες που θα απαιτηθούν από τους φορείς εκμετάλλευσης πλατφορμών στους τομείς των μεταφορών επιβατών και των βραχυπρόθεσμων τουριστικών καταλυμάτων, όπως η Uber ή η Airbnb.
Μεταξύ άλλων, θα απαιτήσουν από αυτούς να είναι υπεύθυνοι για την είσπραξη και την απόδοση του ΦΠΑ στις τοπικές φορολογικές αρχές όταν οι πάροχοι υπηρεσιών δεν το κάνουν για να αποφευχθεί ένα αθέμιτο πλεονέκτημα έναντι των ταξί και των ξενοδοχείων.
Η συμφωνία για αυτόν τον φάκελο, η οποία απαιτούσε ομοφωνία των 27, είχε μπλοκάρει ως τώρα στην απροθυμία της Εσθονίας, η οποία θεώρησε ότι το βάρος των νέων κανόνων δεν επρόκειτο να πέσει στις πλατφόρμες, αλλά στις μικρές και μεσαίες εταιρειών μεγέθους (ΜμΕ) που παρέχουν τις υπηρεσίες τους μέσω αυτών.
Ο κανονισμός θα είναι υποχρεωτικός από το 2030, πέντε χρόνια αργότερα από ό,τι θα ήθελε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο
Το νέο ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο που θα επιβάλει την είσπραξη του ΦΠΑ από πλατφόρμες όπως η Uber και η Airbnb αποσκοπεί στη διασφάλιση δίκαιου ανταγωνισμού μεταξύ αυτών των ψηφιακών υπηρεσιών και των παραδοσιακών επιχειρήσεων, όπως τα ταξί και τα ξενοδοχεία.
Η εφαρμογή του νέου κανονισμού, που προβλέπεται να τεθεί σε ισχύ από το 2030, ανταποκρίνεται στις πιέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών-μελών για μια πιο ισότιμη οικονομική και φορολογική πολιτική στον τομέα των υπηρεσιών μετακίνησης και διαμονής.
Μέχρι σήμερα, οι εταιρείες όπως η Uber και η Airbnb εκμεταλλεύονταν την ιδιαιτερότητα της ψηφιακής τους λειτουργίας, η οποία τους επέτρεπε να αποφύγουν σε πολλές περιπτώσεις την άμεση είσπραξη και καταβολή του ΦΠΑ, σε αντίθεση με τις παραδοσιακές επιχειρήσεις, όπως τα ταξί και τα ξενοδοχεία.
Αυτή η δυνατότητα φοροαπαλλαγής έδινε στις ψηφιακές πλατφόρμες ανταγωνιστικό πλεονέκτημα λόγω των χαμηλότερων συνολικών χρεώσεων που μπορούσαν να προσφέρουν στους πελάτες τους. Ωστόσο, οι διαρκείς αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες και η σταθερή ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας έχουν οδηγήσει τα παραδοσιακά επιχειρηματικά μοντέλα να ζητούν ίσους όρους ανταγωνισμού.
Είσπραξη και απόδοση ΦΠΑ
Σύμφωνα με τον νέο κανονισμό, οι πλατφόρμες όπως η Uber και η Airbnb θα είναι πλέον υποχρεωμένες να εισπράττουν και να αποδίδουν ΦΠΑ για όλες τις υπηρεσίες που προσφέρονται μέσω αυτών. Αυτό σημαίνει ότι κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ θα μπορεί να λαμβάνει τους ανάλογους φόρους από τις υπηρεσίες διαμονής και μετακίνησης που παρέχονται στην επικράτειά του, ανεξαρτήτως εάν ο πάροχος αυτών των υπηρεσιών δραστηριοποιείται τοπικά ή διαδικτυακά.
Η εφαρμογή αυτού του κανονισμού εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ και θα περιορίσει την πρακτική της φοροαποφυγής, ενισχύοντας έτσι τα κρατικά έσοδα σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Η εφαρμογή του κανονισμού έχει, ωστόσο, αποτελέσει αντικείμενο αντιπαραθέσεων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήθελε ο κανονισμός να τεθεί σε ισχύ νωρίτερα, το 2025, αλλά τελικά η καθυστέρηση που αποφασίστηκε οφείλεται στις έντονες διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατών-μελών και στις πιέσεις από τις ίδιες τις πλατφόρμες, οι οποίες ζητούσαν περισσότερο χρόνο προσαρμογής. Η πενταετής αυτή καθυστέρηση δίνει στις ψηφιακές πλατφόρμες τη δυνατότητα να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και να αναδιαμορφώσουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο, ώστε να μπορέσουν να ανταγωνιστούν σε συνθήκες φορολογικής ισότητας.
Επιπλέον, εκφράζεται η άποψη ότι η εφαρμογή του θα ενισχύσει την καταναλωτική εμπιστοσύνη, καθώς οι χρήστες των ψηφιακών πλατφορμών θα γνωρίζουν ότι αποδίδουν φόρους όπως και οι υπόλοιποι καταναλωτές που επιλέγουν παραδοσιακές υπηρεσίες.
Αύξηση των χρεώσεων;
Παράλληλα, ορισμένες πλατφόρμες εξέφρασαν ανησυχίες για την εφαρμογή του κανονισμού, τονίζοντας ότι η είσπραξη και η απόδοση του ΦΠΑ μπορεί να οδηγήσει σε αυξήσεις στις τιμές των υπηρεσιών τους, καθιστώντας τις λιγότερο ελκυστικές σε σχέση με τις παραδοσιακές.
Για παράδειγμα, η Uber θα πρέπει να αυξήσει τις χρεώσεις της για να καλύψει το κόστος του ΦΠΑ, ενώ η Airbnb ενδέχεται να δει μειωμένη ζήτηση για τα καταλύματά της, καθώς οι πελάτες θα πρέπει να πληρώσουν το φόρο.
Επιπλέον, οι μικροί ιδιοκτήτες που ενοικιάζουν τα ακίνητά τους μέσω της Airbnb ή άλλων παρόμοιων πλατφορμών, μπορεί να βρεθούν αντιμέτωποι με γραφειοκρατικά εμπόδια και πρόσθετο φόρτο εργασίας για την εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεων. Η Airbnb ήδη έχει αρχίσει να προσαρμόζει τις υπηρεσίες της στις νέες φορολογικές απαιτήσεις, εφαρμόζοντας πιλοτικά μέτρα σε διάφορες χώρες, όπως η Γαλλία, προκειμένου να διευκολύνει τους ιδιοκτήτες και να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητά της.
Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες ΦΠΑ, οι υποκείμενοι πάροχοι είναι αυτοί που υποχρεούνται να εισπράττουν και να αποδίδουν τον ΦΠΑ στο Υπουργείο Οικονομικών, αλλά πολλοί από αυτούς, είτε ιδιώτες είτε μικρές επιχειρήσεις, εταιρείες, δεν γνωρίζουν ότι μπορεί να υπόκεινται σε ΦΠΑ για τις υπηρεσίες που προσφέρουν και ακόμη και όταν γνωρίζουν, μπορεί να είναι δύσκολο για αυτούς να εξοικειωθούν με το σύστημα ΦΠΑ και να συμμορφωθούν με τις σχετικές υποχρεώσεις τους.
Εξάλειψη ανισοτήτων
Έτσι, αυτή η μεταρρύθμιση στοχεύει στην εξάλειψη της τρέχουσας ανισότητας όσον αφορά τον ΦΠΑ που υφίστανται οι παραδοσιακοί φορείς σε αυτούς τους τομείς και, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Βρυξελλών, αυτή η αλλαγή μπορεί να αποφέρει στα κράτη μέλη έως και 6,6 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως πρόσθετο εισόδημα τα επόμενα δέκα χρόνια. έως και 48 εκατομμύρια ετησίως στις ίδιες τις πλατφόρμες κατά την ίδια 10ετή περίοδο.
Αυτή η νομοθετική πρόταση εκσυγχρονίζει το τρέχον σύστημα ΦΠΑ της ΕΕ για το ενδοκοινοτικό εμπόριο, το οποίο είναι σχεδόν 30 ετών και, παρά ορισμένες πρόσφατες βελτιώσεις, δεν συμβαδίζει με τις τεχνολογικές εξελίξεις, την ψηφιακή οικονομία, τις αλλαγές στα επιχειρηματικά μοντέλα ή την παγκοσμιοποίηση.
Ο τρίτος πυλώνας αυτού του πακέτου είναι ένα μοντέλο «one-stop shop» που επιτρέπει στις επιχειρήσεις που πωλούν σε καταναλωτές σε άλλο κράτος μέλος να εγγραφούν για ΦΠΑ μία φορά για ολόκληρη την ΕΕ και να εκπληρώσουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις μέσω μιας ενιαίας διαδικτυακής πύλης σε μία μόνο γλώσσα, ένα μέτρο που θα μπορούσε να εξοικονομήσει εταιρείες περίπου 8,7 δισεκατομμύρια ευρώ σε διοικητικά έξοδα και έξοδα εγγραφής την επόμενη δεκαετία.